آزمایشگاه میکروسکپی ارشد

وظایف مسئول آزمایشگاه:
  • 1- مطالعه مقاطع میکروسکپی و تین پولیش و صیقلی

  • 2- عکس‌برداری از مقاطع میکروسکپی و تین پولیش و صیقلی

  • 3- پیک کردن نمونه‌های واش جهت عکس‌برداری sem

  • 4- تنظیم و سنتره کردن میکروسکپ‌ها جهت استفاده دانشجویان

  • 5- آموزش دانشجویانی که اولین‌بار از میکروسکوپ استفاده کرده یا عکسبرداری می‌کنند

  • 6- نظارت بر کار دانشجویان

  • 7- پیگیری امور اداری و تاسیساتی و فنی آزمایشگاه

  • 8- کمک به شناسایی مقاطع فسیل‌شناسی در حد توان

  • 9- تحویل و عودت‌دادن وسایل فیلد صحرایی دانشجویان رشته زمین‌شناسی (گرایش‌های مختلف)

  • 10- تسویه‌حساب پتروگرافی و فتوگرامتری دانشجویان کلیه گرایش‌های رشته زمین‌شناسی و جغرافیا در سیستم گلستان

  • 11- تهیه گزارش روزانه و 6 ماهه و سالانه آزمایشگاه جهت ارایه به مافوق

  • 12- حضور به موقع و منظم در آزمایشگاه میکروسکپی ارشد و هماهنگی در جهت استفاده بهینه از وقت و آزمایشگاه با دانشجویان

  • 13- تشکیل گروه واتساپ برای دانشجویان جهت هماهنگی‌های لازم در دوران کرونا

اطلاعات تماس:
کارشناس آزمایشگاه (خانم رقیه روزگار): 29905614
مسئول آزمایشگاه: 29902611
پیوندها:
آزمایشگاه‌ها

دانشجویان عزیز، یکی از مهارت‌های پرکاربرد که در بسیاری از پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، مهارت نحوه کار با میکروسکوپ نوری و انعکاسی است که در زیر توضیحاتی در مورد آن ارائه می‌شود. میکروسکوپ وسیله پرکاربردی در انجام بسیاری از پروژه‌ها زمین‌شناسی می‌باشد.

میکروسکوپ چیست؟ میکروسکوپ یکی از وسایل آزمایشگاهی اصلی در آزمایشگاه زمین‌شناسی، گیاه‌شناسی، دامپزشکی، علوم‌زیستی و حتی مواد و متالوژی است.

میکروسکوپ‌ها انواع مختلف دارند. رایج‌ترین نوع میکروسکوپ که حتماً تا به‌حال با آن برخورد داشته‌اید میکروسکوپ نوری می‌باشد.

انواع میکروسکوپ به‌طور کلی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:

۱- میکروسکوپ پلاریزان:

کاربرد آن در زمین‌شناسی است و برای مطالعه خواص نوری بلورها، شناسایی کانی‌ها، مطالعه پترولوژی و پتروگرافی سنگ‌های آذرین، دگرگونی و رسوبی از آن استفاده می شود.
 

۲- میکروسکوپ پیناکولار:

دوچشمی هستند و فقط اجسام را بزرگ می‌کنند در زمین‌شناسی در قسمت فسیل‌شناسی کاربرد بیشتری دارد و برای جدا کردن ذرات فسیلی از غیر‌فسیلی استفاده می‌شود.
 

۳- میکروسکوپ انعکاسی:

برای شناسایی کانی‌های فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرند چون آن‌ها نور را از خودشان عبور نمی‌دهند و برای مطالعه شکل و اندازه آنها بررسی مراحل کانی سازی، وضعیت و رابطه نسبی کانی‌ها به یکدیگر به کار برده می‌شوند. دانشجویان رشته‌های زمین‌شناسی اقتصادی و پترولوژی بیشتر با این نوع میکروسکوپ کار می‌کنند.

اجزا و نحوه کار با میکروسکوپ نوری:

میکروسکپ‌های نوری آزمایشگاهی شامل میکروسکپ‌های نوری و انعکاسی است. اساس میکروسکپ‌های نوری آزمایشگاهی بر دو عدسی همگرا استوار است که عدسی اول با فاصله کانونی در حد چند میلیمتر از شیئی، تصویری حقیقی که قطری بزرگتر دارد به‌دست می‌دهد. عدسی دوم که فاصله کانونی بزرگتری دارد حکم ذره‌بینی را داشته و قادر است تا تصویر بزرگتر اما کجازی از شیئ ارائه دهد. میکروسکپ‌های نوری آزمایگاهی زمین شناسی برای بزرگ نمودن تصاویری که نور را  از خود عبور می دهند با نمونه‌های منعکس کننده نور به‌کار می‌روند.

اجزای یک میکروسکوپ نوری در شکل روبرو نشان داده شده‌اند. در این شکل:
  • 1- عدسی چشمی: برای دیدن مقاطع استفاده می‌شود

  • 2- بازو: میکروسکوپ‌های مختلف تک‌چشمی (monocular) و یا دوچشمی (binocular) می‌باشند، وقتی به‌مدت طولانی می‌خواهیم از میکروسکوپ استفاده کنیم دوچشمی بهتر است، چون مانع خستگی چشم می‌باشد. لوله شامل دو گروه عدسی به نام‌های چشمی و شیئی است

  • 3- عدسی شیئی: عدسی شیئی در میکروسکوپ که یک عدسی همگرا با فاصله کانونی کوچک است، تصویر حقیقی و وارونه و بزرگتر از شیئ را تشکیل می‌دهد

  • 4- صفحه: به‌وسیله صفحه می‌توانیم لام مورد نظر را تغییر مکان داده تا در مکان دلخواه قرار گیرد

  • 5- گیره‌های لام‌گیر: جهت ثابت نمودن لام استفاده می‌شود

  • 6- پیچ تنظیم دقیق: برای مرکزیت دادن به مقاطع میکروسکپی استفاده می‌شود

  • 7- کندانسور: وظیفه کندانسور متمرکز‌سازی نور بر روی نمونه می‌باشد. کندانسور در زیر Stage که محل قرار‌‌‌گیری نمونه است واقع می‌شود

  • 8- منبع موتور: میکروسکوپ‌ها دارای محدودیت‌های متعددی می‌باشند و لیکن در عمل اغلب روشنایی میکروسکوپ موجب محدودیت اصلی می‌شود. بنابراین تلاش‌های زیادی در تهیه روشنایی و روش تهیه روشنایی مناسب برای میکروسکوپ‌ها گردیده است. پس تهیه نور مناسب می‌تواند نقش اساسی در وضوح تصویر داشته باشد. روشنی محیط نمی‌تواند برای تهیه تصویر مناسب و کافی باشد، لذا در تهیه روشنایی حتما باید از لامپ‌ها و چشمه‌های مصنوعی نوری استفاده می‌شود

  • 9- پایه اصلی: یک قطعه شامل یک بخش پایین به صورت‌های مختلف و گاهی به‌صورت نعل اسبی می‌باشد که بر روی میز محل مطالعه قرار می‌گیرد. پایه دارای ستون می‌باشد که اجزا مختلف به آن متصل می‌شود، وزن پایه نسبتا زیاد است و اجزائی که بر روی پایه سوارند عبارتند از: چشمه نور و حرکت دهنده لوله میکروسکوپ

  • 10- دیافراگم: برای مشاهده یک نمونه میکروسکوپی باید ابتدا میکروسکوپ را طوری روی میز قرار دهید که بازوی آن به سمت شما و صفحه آن به سمت مقابل باشد. در اولین گام، صفحه گردان عدسی‌های شیئی را بچرخانید تا ضعیف‌ترین عدسی در امتداد عدسی چشمی قرار گیرد. حال از عدسی چشمی نگاه کنید و سپس توسط دیافراگم میزان نور را به نحوی تنظیم کنید که نور مناسب شود ولی زیاد و زننده نباشد

حال نمونه میکروسکوپی را در زیر گیره‌های مخصوص لام قرار دهید و پیچ تنظیم را آنقدر بچرخانید تا عدسی چشمی ضعیف در فاصله ۱ سانتی‌متری نمونه بایستد. سپس از درون چشمی میکروسکوپ نگاه کنید و پیچ تنظیم را آنقدر بچرخانید تا تصویر واضح شود. برای تنظیم میکروسکوپ و واضح شدن تصویر می‌توانید از پیچ تنظیم دقیق نیز استفاده نمایید. در صورتی که بخواهید بزرگنمایی بیشتر شود ابتدا توسط پیچ تنظیم فاصله عدسی شیئی را با نمونه میکروسکوپی افزایش داده و سپس عدسی شیئی را بچرخانید و عدسی قوی‌تر را در امتداد عدسی چشمی قرار دهید و مجدداً میکروسکوپ را تنظیم کنید. توجه کنید که هیچ‌گاه اجازه ندهید عدسی شیئی با نمونه میکروسکوپی تماس پیدا کند. عدسی‌ها را همیشه با پارچه‌های مخصوص لنز تمیز نمایید. برای مشاهده اجسام در زیر میکروسکوپ نیز همیشه از ضعیف‌ترین عدسی شروع نمایید و به سمت عدسی‌های قوی‌تر بروید.


چگونگی تشکیل و مشاهده تصویر:

نور به‌صورت موج سینوسی پیوسته انتشار نمی‌یابد و لیکن می‌توان تصور کرد که یک فوتون همچون یک بار ولی با سرعت ۳۰۰۰۰۰ کیلومتر در ثانیه حرکت می‌کند. و چون این ذرات بطور پی‌در‌پی در حال تعقیب یکدیگرند، لذا در عمل راهی جز نمایش آنها به‌صورت یک موج پیوسته نیست. فوتون‌های نوری می‌توانند دارای طول موج‌های متفاوتی باشند، رنگ نور بوسیله طول موج آن تعیین می‌شود. مخلوط نورهای مختلف موجب تحریک شبکیه چشم می‌شود که انسان احساس رنگ سفید می‌نماید.

اکثراً اشیایی که توسط میکروسکوپ مشاهده می‌شوند نسبت به نور شفاف می‌باشند و اجزای آنها تنها وقتی قابل مشاهده می‌باشند که این اجزا نسبت به زمینه دارای کنتراست (کنتراست در شدت و یا رنگ) باشند. وقتی که نور سفید به یک جسم قرمز بتابد، تمامی طول موج‌های موجود در نور سفید به‌جز نور قرمز در آن جذب می‌شود. بنابراین یک جسم با ناحیه قرمز را در یک زمینه سفید بخاطر آنکه دارای کنتراست رنگی می‌باشد می‌توان دید.

عدسی شیئی در میکروسکوپ که یک عدسی همگرا با فاصله کانونی کوچک است، تصویر حقیقی و وارونه و بزرگتر از شیئ را تشکیل می‌دهد. برای این منظور شیئ باید بین کانون عدسی شیئی وعدسی چشمی قرار گیرد، توان عدسی شیئی بزرگتر از توان عدسی چشمی است و تصویر اول را بزرگتر می‌کند (عدسی چشمی مثل ذره بین عمل می‌کند) و تصویر حاصل از عدسی شیئی باید در فاصله کانونی عدسی چشمی باشد. از این شیئ، تصویر مجازی نهایی تشکیل می‌شود که بزرگتر است.